زخم فشاری یا زخم بستر آسیب پوستی به سبب فشار مداوم به پوست است . زخم های فشاری اغلب در نواحی که پوست قسمتهای استخوانی را پوشش می دهد مانند پاشنه ها، قوزک پا، روی استخوان دنبالچه، باسن ها و ... ایجاد می شود. آشنائی با این نوع زخمها و راه های پیشگیری از آن و یا مراقبت از آن در زمان ایجاد زخم، برای افرادی که به هر دلیل مجبور به استراحت طولانی در بستر یا نشستن روی ویلچر هستند و همچنین برای اطرافیان و یا مراقبین این دسته از بیماران واجب است.

علل:

زخم های فشاری در مواقعی که فشار زیادی به مدت طولانی به پوست وارد می شود ایجاد می شود. این امر باعث کاهش خون رسانی به ناحیه تحت فشار و در نتیجه مرگ تدریجی سلول های پوستی می شود.

شما به علل زیر ممکن است زخم فشاری بگیرید:

• از ویلچر استفاده کنید یا به مدت زیادی در بستر خوابیده باشید.
• سن زیادی داشته باشید.
• نتوانید قسمتی از بدنتان  را بدون کمک حرکت دهید.
• بیماری داشته باشید که جریان خون را مختل کرده باشد مثل بیماری دیابت یا بیماری عروقی.
• وضعیت هوشیاری شما به سبب بیماری های مانند آلزایمر به هم ریخته باشد.
• پوست ظریف یا حساسی داشته باشید.
• نتوانید دفع ادار  یا مدفوع تان راکنترل کنید.
• تغذیه کافی نداشته باشید.

علائم:

زخم های فشاری متناسب با شدت علائم طبقه بندی می گردد. مرحله 4 بدترین حالت است.

• مرحله 1- ناحیه قرمز و دردناک است و موقع فشاردادن رنگ آن کاهش نیافته سفید نمی شود. این مرحله ای است که زخم در حال شروع است. پوست ممکن است گرم یا سرد، سفت یا نرم باشد.
• مرحله 2- زخم تاول زده یا زخم باز شکل می گیرد. دور ناحیه زخم ممکن است ملتهب یا قرمز باشد.
• مرحله 3- زخم بازاست وبافت زیرپوست هم آسیب دیده است و بعضا بافت چربی زیرین نیز قابل مشاهده است.
• مرحله 4- عمق زخم به حدی است که عضله و استخوان و بعضا تاندونها و مفاصل نیزدرگیر شده اند.

دو نوع زخم دیگر نیز وجود دارند که در این طبقه بندی جای نمی گیرند و عمق و شدت بیشتری دارند.

مراقبت از زخم فشاری:

در صورت مراقبت مناسب، زخم در مراحل 1 و 2 بهبود می یابد. درمان زخم های مراحل 3 و4 سختتر است و مدت بیشتری طول می کشد تا ترمیم پیدا کند. برای مراقبت از زخم های فشاری در منزل به توصیه های زیر عمل کنید:

فشار را از محل زخم بردارید:

• از تشک ها و بالش های مخصوص این کار استفاده کنید.
• زود زود جابجا شوید و از تداوم فشار به یک نقطه جلوگیری کنید. اگر روی ویلچر هستید هر 15 دقیقه و اگر در تخت هستید هر 2 ساعت وضعیت خود را تغییر دهید. اگر زخمی ایجاد شده است هر موقع که پانسمان تان را عوض میکنید زخم را تمیز کنید تا عفونت علاوه نشود.
• برای زخم های مرحله یک می توانید محل را با شامپو بچه به آرامی بشوئید و با مرطوب کننده ای مناسب مانع خشکی آن شوید.
• زخمهای درجه 2 بایستی با آب نمک (1 چایخوری نمک در 1 لیتر آب تمیز) یا سرم شستشو(نرمال سالن) شستشو شوند تا بافتها و اجرام مرده داخل زخم برداشته شود و زخم تمیز گردد. پرستار مراقب شما ممکن است بسته به شرایط زخم شما محلول مناسبتری را توصیه کند.
• از پراکسید هیدرژن یا پاک کننده های ید دار(مثل بتادین) استفاده نکنید ممکن است به پوست شما آسیب بزنند.
• زخم را با پانسمان مناسبی بپوشانید. این امرمانع از ایجاد عفونت شده رطوبت آن را حفظ می کند تا زودتر ترمیم پیدا کند.
• از پرستار زخم خود در مورد بهترین نوع پانسمان سوال کنید بسته به سایز و مرحله زخم ممکن است از پانسمان های فیلم ، گاز،ژل، فوم، یا سایر انواع پانسمان استفاده کنید.
• اغلب زخم های درجه 3 و 4 بایستی توسط پرستار زخم درمان شوند. از وی در مورد مراقبتهائی که باید در منزل داشته باشید سوال کنید.

از آسیب یا مالش بیشتر زخم جلوگیری کنید.

• موقع جابجا شدن مراقب باشید بدنتان دچار مالش نشود. مراقب باشید به محل زخم فشار وارد نشود.

• مراقب باشید پوست سالم تمیزبوده خشک نباشد.
• هر روز پوستتان را از نظر زخم فشاری معاینه کنید. بگذارید جاهائی را که خودتان نمی توانید ببینید مراقبتان معاینه کند.
• هر گونه تغییر وضعیت زخم یا ایجاد زخم دیگررا به پرستارتان خبر دهید.

از سلامت خود مراقبت کنید:

• غذاهای سالم بخورید. این امر به ترمیم زخم شما کمک می کند.
• وزن اضافی خود را کم کنید.
• به اندازه کافی بخوابید.
• از پزشک خود در مورد ورزشهای سبک و کششی سوال نمائید . ورزش موجب  بهبود جریان خون می شود.
• زخم یا نواحی اطراف آن را ماساژ ندهید.ممکن است موجب آسیب بیشتر شود.
• از بالشهای حلقوی استفاده نکنید این امر باعث می شود به بعضی جاها خون به درستی نرسد و در نتیجه زخم ایجادشود.

کی به پزشک مراجعه کنید

موقعی که زخم باز ایجاد شد یا تاول زد به پزشک مراجعه کنید.

در این مواقع سریعا به پزشک مراجعه کنید:

• بوی بد زخم

• خروج چرک از زخم
• قرمزی اطراف زخم، درد موقع لمس
• گرمی و تورم پوست کنار زخم
• تب​

References

• James WD, Berger TG, Elston DM. Dermatoses resulting from physical factors. In: James WD, Berger TG, Elston DM, eds. Andrews' Diseases of the Skin: Clinical Dermatology. 11th ed. Philadelphia, PA: Elsevier Saunders; 2016:chap 3.
• Marston WA. Wound care. In: Cronenwett JL, Johnston KW, eds. Rutherford's Vascular Surgery. 8th ed. Philadelphia, PA: Elsevier Saunders; 2014:chap 83.
• Qaseem A, Humphrey LL, Forciea MA, Starkey M, Denberg TD; Clinical Guidelines Committee of the American College of Physicians. Treatment of pressure ulcers: a clinical practice guideline from the American College of Physicians. Ann Intern Med. 2015;162(5):370-379. PMID: 25732279 www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25732279