سوختگی چیست؟
سوختگی یکی از شایعترین آسیب های خانگی به ویژه در بین کودکان است. اصطلاح سوختگی به معنای بیشتر از احساس سوزش ناشی از این آسیب است. سوختگی ها با آسیب شدید پوستی مشخص می شود که باعث از بین رفتن سلول های پوستی می شود.
بسته به علت و میزان آسیب ، بیشتر افراد می توانند بعد از سوختگی، بدون عواقب جدی، سلامتی خود را به دست آورند. برای جلوگیری از عوارض و مرگ و میر، سوختگی های جدی نیاز به مراقبت های فوری پزشکی دارد.
درجه بندی سوختگی
سه نوع سوختگی اساسی وجود دارد: درجه یک ، درجه دو و درجه سوم که بر اساس شدت صدمه به پوست طبقه بندی می شوند ، درجه اول جزئی ترین و درجه سوم شدیدترین آن است. علائم شامل:
سوختگی درجه یک: پوست قرمز و بدون تاول
سوختگی درجه دو: تاول و مقداری ضخیم شدن پوست
سوختگی درجه سوم: ضخامت گسترده (widespread thickness) با ظاهری سفید و چرمی.
سوختگی های درجه چهار نیز وجود دارد. این نوع سوختگی شامل تمام علائم سوختگی درجه سوم است و همچنین به بافت های عمقی تر مثل تاندون ها و استخوان ها نیز گسترش یافته است.
سوختگی دلایل مختلفی دارد ، از جمله:
مایعات داغ
سوختگی های شیمیایی
سوختگی های الکتریکی
آتش سوزی ، از جمله شمع و فندک
قرار گرفتن در معرض آفتاب بیش از حد
درجه بندی سوختگی بر اساس علت نیست. مثلاً به میزان داغ بودن مایع و اینکه چه مدت در تماس با پوست باقی بماند می تواند باعث سوختگی هر سه درجه شود.
سوختگی های شیمیایی و الکتریکی توجه فوری پزشکی را می طلبند، زیرا می توانند در ارگان های داخلی اثر کنند، حتی اگر آسیب پوستی جزئی باشد.
سوختگی درجه یک
سوختگی درجه یک باعث حداقل آسیب پوست می شود. به همین دلیل "سوختگی های سطحی" نامیده می شوند زیرا بر بیرونی ترین لایه پوست تأثیر می گذارند. علائم سوختگی درجه یک شامل موارد زیر است:
سرخی
التهاب جزئی یا تورم
درد
خشک شدن و لایه برداری پوست هنگام بهبودی از سوختگی رخ می دهد
از آنجا که این سوختگی روی لایه بالایی پوست تأثیر می گذارد ، پس از ریختن سلول های پوستی ، علائم و نشانه ها از بین می روند. سوختگی درجه یک معمولاً در طی 7 تا 10 روز بدون هیچ اثری از زخم بهبود می یابد.
اگر سوختگی در ناحیه وسعی از پوست و در صورت یا مفاصل بزرگ وجود داشته باشد ، باید به پزشک مراجعه کنید، این مفاصل شامل موارد زیر هستند:
زانو
مچ پا
پا
ستون فقرات
شانه
آرنج
ساعد
سوختگی درجه یک معمولاً با مراقبت خانگی بهبود. درمان برای سوختگی درجه یک شامل موارد زیر است:
خیساندن زخم در آب خنک به مدت پنج دقیقه یا بیشتر
مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین درد
استفاده از لیدوکائین (یک ماده بی حس کننده) با ژل یا کرم آلوئه ورا بعنوان مسکن موضعی.
استفاده از پماد آنتی بیوتیک و گاز برای محافظت از منطقه آسیب دیده
هرگز از یخ استفاده نکنید زیرا ممکن است آسیب را بیشتر کند. هرگز پنبه را روی سوختگی قرار ندهید زیرا الیاف کوچک می توانند خطر عفونت را افزایش دهند. همچنین از داروهای خانگی مانند کره و تخم مرغ نیز خودداری کنید زیرا موثر بودن این مواد ثابت نشده است.
سوختگی درجه دو
سوختگی درجه دو جدی تر است زیرا این آسیب عمقی تر از لایه بالایی پوست است. این نوع از سوختگی به شدت قرمز هستند و بعضا با لکه های پوستی همراه هستند و فرد درد زیادی را تجربه میکند. تاول نیز ممکن است در این نوع سوختگی ها دیده شود.
برخی از تاول ها باز می شوند و نمائی مرطوب به سوختگی می دهند. با گذشت زمان ممکن است بافت نرم شود و ترشح غلیظی بر روی زخم ظاهر شود.
با توجه به لطیف بودن این زخم ها ، تمیز نگه داشتن منطقه و بانداژ مناسب آن برای جلوگیری از عفونت الزامی است. این کار همچنین به بهبود سریعتر سوختگی کمک می کند.
برخی از سوختگی های درجه دوم برای بهبودی به بیش از سه هفته زمان نیاز دارند، اما اکثر آنها طی دو تا سه هفته بدون اسکار بهبود می یابند، اما اغلب با تغییر رنگدانه های پوستی همراه هستند.
هرچه تاول بیشتر باشد، زمان التیام سوختگی طولانی تر خواهد شد. در موارد شدید ، پیوند پوست برای رفع آسیب لازم می گردد. در پیوند پوست، پوست سالم را از قسمت دیگری از بدن گرفته و آن را به محل پوست سوخته منتقل می کند.
مانند سوختگی های درجه یک، می بایستی از استعمال پنپه و داروهای خانگی مشکوک بر روی زخم خودداری گردد. به طور کلی درمان برای سوختگی درجه دو شامل موارد زیر است:
نگه داشتن پوست زیر آب خنک به مدت 15 دقیقه یا بیشتر
مصرف داروهای بدون نسخه ضد درد (استامینوفن یا ایبوپروفن)
استفاده از کرم آنتی بیوتیک در تاول ها
با این حال ، اگر سوختگی در منطقه گسترده یا محل هایی مانند هر یک از محل های زیر ایجاد شد سریعا به پزشک مراجعه کنید
صورت
دست ها
باسن
کشاله ران
مفاصل
پا
سوختگی درجه سوم
به استثنای سوختگی درجه چهار، سوختگی درجه سوم شدیدترین نوع سوختگی محسوب می شود. آنها بیشترین صدمه را ایجاد می کنند و در هر لایه از پوست گسترش می یابند.
این تصور غلط وجود دارد که سوختگی درجه سوم دردناکترین آنها است. در حالی که، در این نوع از سوختگی آسیب آنقدر گسترده است که به دلیل آسیب عصبی ممکن است دردی وجود نداشته باشد.
بسته به علت، علائم سوختگی درجه سوم می تواند شامل موارد زیر باشد:
مومی و رنگ سفید
رنگ قهوه ای تیره
بافت برجسته و چرمی
بدون تاول
بدون جراحی، بسیاری از این زخم ها با بر جای گذاشتن اسکارو انقباض شدید بهبود می یابند. هیچ جدول زمانی مشخصی برای بهبودی خود به خودی سوختگی های درجه سوم وجود ندارد.
هرگز سعی نکنید خودتان درمان سوختگی درجه سوم را انجام دهید. بلافاصله با شماره اورژانس تماس بگیرید. در حالی که منتظر معالجه پزشکی هستید، ناحیه سوختگی را بالاتر از قلب خود قرار دهید. زخم را تحت فشار قرار ندهید. اطمینان حاصل کنید که هیچ قسمت از لباستان به زخم نچسبیده باشد.
عوارض
در مقایسه با سوختگی درجه یک و درجه دو، سوختگی درجه سه بیشترین خطر را برای عوارض مانند عفونت ، از دست دادن خون و شوک به همراه دارد که غالباً منجر به مرگ می شود. در عین حال ، تمام سوختگی ها خطر عفونت را به همراه دارند زیرا باکتری ها می توانند از اسیب ایجاد شده وارد بدن شوند.
کزاز یکی دیگر از عوارض احتمالی سوختگی در تمام سطوح است. کزاز یک عفونت باکتریایی است. این بیماری سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار داده و درنهایت به مشکلات انقباض عضلات منجر می شود. به عنوان یک قاعده کلی، هر یک از اعضای خانواده شما باید هر 10 سال یکبار واکسن کزاز دریافت کند تا از ابتلا به این نوع عفونت جلوگیری کند.
سوختگی های شدید خطر هیپوترمی (کاهش دمای بدن) و هیپوولمی (کاهش حجم خون) را نیز به همراه دارند. هیپوولمی یا حجم خون پایین هنگامی اتفاق می افتد که بدن شما در اثر سوختگی بیش از حد خون از دست دهد.
جلوگیری از همه درجات سوختگی
بهترین راه برای مقابله با سوختگی جلوگیری از وقوع آنهاست. مشاغل خاص شما را در معرض خطر بیشتری برای سوختگی قرار می دهند ، اما واقعیت این است که بیشتر سوختگی ها در خانه اتفاق می افتند. نوزادان و کودکان خردسال آسیب پذیرترین در معرض سوختگی هستند. اقدامات پیشگیرانه ای که می توانید در خانه انجام دهید شامل موارد زیر است:
کودکان را هنگام پخت و پز از آشپزخانه دور نگه دارید.
یک کپسول آتش نشانی را در داخل یا در نزدیکی آشپزخانه قرار دهید.
یکبار در ماه آشکارسازهای دود را آزمایش کنید.
هر 10 سال یکبار آشکارسازهای دود را جایگزین کنید.
دمای گرمکن آب را زیر 120 درجه فارنهایت نگه دارید.
قبل از استفاده، دمای آب حمام را اندازه گیری کنید.
کبریت ها و فندک ها را پس از استفاده خاموش کنید.
درپوش های برق را نصب کنید.
سیم های برق بدون روکش را جدا کنید.
مواد شیمیایی را از دسترس دور نگه دارید و در هنگام استفاده از دستکش استفاده کنید.
هر روز از ضد آفتاب استفاده کنید و از مواجهه با اوج نور خورشید خودداری کنید.
اطمینان حاصل کنید که تمام محصولات سیگار کشیده شده، به طور کامل از بین بروند.
همچنین مهم است که یک نقشه فرار از آتش داشته باشید و یک بار در ماه با خانواده خود تمرین کنید. در صورت بروز آتش سوزی، حتماً زیر دود بخزید. این امر خطر گرفتار شدن در آتش سوزی را به حداقل می رساند.
پیش آگهی سوختگی
پیش آگهی در سوختگی هایی که به درستی و به سرعت درمان شود، به خصوص سوختگی درجه یک و درجه دو، خوب است. در این سوختگی ها به ندرت جای زخم باقی می ماند اما می توانند منجر به تغییر رنگدانه های پوستی شده باشند. نکته اصلی این است که آسیب ها و عفونت های بیشتر را به حداقل برسانیم. آسیب های شدید ناشی از سوختگی شدید درجه دو و درجه سه می تواند منجر به ایجاد مشکلات در بافت های عمیق پوست، استخوان ها و اندام ها شود.
بیماران ممکن است به درمان های زیر نیاز داشته باشند:
عمل جراحی
فیزیوتراپی
توانبخشی
مراقبت های مادام العمر
کلینیک زخم دکتر کوشا ضمن آرزوی سلامتی برای شما عزیزان، اکیدا توصیه می نماید بهترین درمان، پیشگیری است. لذا حتما ضمن مراقبت پیشگیرانه از خود، مراقب باشید افراد آسیب پذیری مانند سالمندان و کودکان کم سن و سال، از مواد آسیب رسانی که می تواند باعث سوختگی آن ها شود، دور باشند.